Merhaba sevgili okurlar, bugün birlikte kulağa gizemli gelen ama aslında kökleri derinlere uzanan bir soru üzerinde duracağız: “Lal kim söylüyor?” Bu soru, sadece bir şarkının sanatçısını öğrenmekten fazlasını vaat ediyor; dil, kültür, müzik tarihi ve sanatçının kimliği üzerinden küçük bir keşif yolculuğu. Lafı fazla uzatmadan başlayalım.
Lal kim söylüyor?
Şarkı başlığı olarak “Lal” ya da “Lâ’l” biçiminde geçebilen eser, popüler Türk müziğinin önemli isimlerinden Sertab Erener’in Lâ’l adlı albümünde yer alıyor. ([Apple Music – Web Player][1]) Bu albüm, 14 Ekim 1994 tarihinde yayınlanmış durumda. ([Sinema Müzik][2]) Yani “Lal kim söylüyor?” sorusunun yanıtı açık: Sertab Erener.
Ancak mesele sadece ismi vermekten ibaret değil; neden bu şarkı bu kadar dikkat çekti, nereden geliyor, sanatçının kariyeri açısından ne anlama geliyor gibi sorular da bizi bekliyor.
Kökenleri ve Sanatçının Perspektifi
Sertab Erener, İstanbul doğumlu ve klasik müzik eğitimi almış bir vokal sanatçısı. ([Vikipedi][3]) Pop müzik dünyasında yer aldıktan sonra, Lâ’l albümüyle daha derin bir estetik, şiirsel bir yaklaşım sergiledi. Şarkının sözleri ise ünlü besteci‑söz yazarı Sezen Aksu tarafından kaleme alınmış. ([metsamakine.com.tr][4]) Buna göre, yalnızca “kim söylüyor?” değil “bu şarkı kimler tarafından, hangi atmosferde üretildi?” soruları da önem kazanıyor.
Müzikbilimsel açıdan bakarsak: şarkının sözlerinde doğa imgeleri (“bir bulut olsam”, “asi rüzgâr”, “üzüm bağları”) ve melankolik ton var. Dinleyiciyle yalnızca bir beste‑ses ilişkisi yerine bir duygu alanı kuruyor. Bu da şarkının neden zamanla “klasik” algısı kazandığını açıklayabilir.
Günümüzdeki Yansımaları
Bugün “Lal” başlığını gördüğümüzde, yalnızca bir şarkı değil aynı zamanda 1990’lar Türk pop müziğinin estetik anlayışını, sanatçı‑özgünlük ilişkisinin nasıl yürütüldüğünü hatırlatıyor. Sertab Erener’in sesindeki renk, Sezen Aksu’nun yazdığı şiir‑sözcük dünyası ve dönemin düzenleme anlayışı bir araya geliyor.
Dinleyici olarak bizler için bu şarkı bir nostalji öğesi olabilir; fakat aynı zamanda sanatçının kariyer yolunda bir dönüm noktası. Albüm satışları da bunu destekliyor: Lâ’l albümü 640 bin civarında kopya sattı. ([Vikipedi][5]) Ayrıca şarkı, belgesel için bestelenmiş ve bir ithafa sahip olmasıyla da (örneğin Deniz Gezmiş’e ithaf edildiği yönünde bilgiler var) kültürel bağlamda da zengin. ([metsamakine.com.tr][4])
Gelecekte Ne Anlama Gelebilir?
Bu şarkının ve benzeri eserlerin gelecekteki etkisi oldukça ilgi çekici olabilir. İlk olarak: müzik arşivleri ve dijital platformlar sayesinde şarkılar geçmişten günümüze taşınıyor, yeni kuşaklarla buluşuyor. Bu durumda “Lal” gibi eserler, genç dinleyiciler için bir “öncül” ya da ilham kaynağı olabilir.
İkinci olarak: kültürel, tarihsel ve müzik eğitimsel bağlamda “Türk pop müziği nasıl gelişti?” sorusuna bir örnek teşkil edebilir. Üniversitelerde, müzik bölümlerinde bu şarkı incelenebilir; söz‑beste‑yorum üçlüsünün nasıl oluşturulduğu, dönemsel koşulların esere nasıl yansıdığı üzerine tartışma yapılabilir.
Üçüncü olarak: sanatçı‑işbirliği ve üretim süreçleri açısından bakıldığında, “Lal kim söylüyor?” sorusu aslında “Bu şarkı kimlerle yapıldı?, hangi duygu dünyasıyla ortaya çıktı?” gibi soruları da akla getiriyor. Bu da müzik üretiminin gizli katmanlarını merak edenler için bir kapı aralayabilir.
Tartışma İçin Merak Uyandıran Sorular
Sizce bir şarkının sanatçısı kadar bestecisi, söz yazarı, düzenleyeni ne kadar fark yaratır? “Lal” örneğinde bu üçlü nasıl işliyor?
Günümüzde dijital ortamda şarkılar hızla tüketiliyor. 1990’larda çıkan böyle bir şarkının uzun süreli hatırlanmasının nedenleri neler olabilir?
Gelecekte “klasikleşmiş” sayılabilecek Türk pop şarkıları arasında biz hangi şarkıları “Lal” gibi örnek seçeriz? Neden?
Sonuç
“Kısaca: ‘Lal kim söylüyor?’ → Sertab Erener” diyebiliriz; ama asıl büyüsü işte o “neden söylüyor?”, “hangi bağlamda söylüyor?”, “bu eser zamanla neyi temsil ediyor?” sorularında saklı. Bu şarkı, bir ses olarak değil; bir dönemin estetiği, bir sanatçının duruşu, bir söz‑melodi buluşması olarak da incelenmeli. Müzikle ilgilenen herkes için “Lal” üzerine düşünmek, hem geçmişi anlamak hem de geleceğe bakmak için değerli bir kapı aralıyor.
Okuyucular, sizler de bu şarkıyla ilgili kendi algılarınızı, hislerinizi paylaşmak ister misiniz? Belki siz de bir şarkının “kim söylüyor?” sorusunun ötesine geçip “ne söylüyor?” kısmına bakmışsınızdır.
[1]: “Lâ’l – Sertab Erener Adlı Sanatçının Albümü – Apple Music”
[2]: “LÂ’L / SERTAB ERENER (1994) – sinemamuzik.com”
[3]: “Sertab Erener – Vikipedi”
[4]: “Sertap Erener Lal Hangi Şarkı – Mekanik Hikaye Günlüğü”
[5]: “Lâ’l – Vikipedi”